7–8 ліпеня 1944 г. Ашмянскі раён быў вызвалены ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў войскамі 3-га Беларускага фронту ў ходзе Вільнюсскай наступальнай аперацыі, праведзенай 5 – 20 ліпеня 1944 г., якая ў сваю чаргу з’яўлялася часткай Беларускай аперацыі, вядомай пад кодавай назвай “Баграціён” (праведзена 23 чэрвеня – 29 жніўня 1944 г.).

      На ашмянскім напрамку баявыя дзеянні вялі чатыры арміі: 5-я і 11-я гвардзейскія агульнавайсковыя, 5-я гвардзейская танкавая і 1-я паветраная. 7 ліпеня пачаліся баі за ўмацаваны немцамі рубеж “Остваль” (“Усходні вал”), пярэдні край якога праходзіў па лініі Жупраны – р.Ашмянка – Куцавічы – м.Баруны.  11-я гвардзейская стралковая дывізія праследавала праціўніка, адступаўшага з баямі  па маршруце Навінкі – Панары – Стрыпуны – Куцавічы – Навасёлкі – Ашмяны – Мураваная Ашмянка. У канцы дня штаб дывізіі знаходзіўся ў в.Талмінава. 31-я гвардзейская стралковая дывізія на зыходзе  дня сканцэнтравалася ў раёне Ашмян. У 22 гадзіны яна авалодала  рубяжом Латавічы – Навасёлкі, а ў 2 гадзіны ночы 8 ліпеня 1944 г. – Ашмянамі. 83-я гвардзейская стралковая дывізія ў жорсткім баі з немцамі авалодала рубяжом Мар’янава – Палуды – Гарэцкаўшчына, а ў 24 гадзіны ўварвалася ў Гальшаны. 8 ліпеня баі ў раёне прадоўжыліся: пад Малынішкамі (11-я гвардзейская стралковая дывізія), Граўжышкамі (1-я гвардзейская  стра-лковая дывізія). 83-я гвардзейская стралковая дывізія вяла баявыя дзеянні ў  напрамку Чуркі – Вайшнарышкі – Клявіца. У Ашмянах размяшчалася асобная медыцынская санітарная рота 6-й стралковай дывізіі ўнутраных войскаў.

      9 ліпеня 1944 г. баявыя дзеянні праходзілі за межамі раёна – у Літве, на Іўеўшчыне.

Крыніцы інфармацыі:

1. 75 гадоў з часу вызвалення Ашмяншчыны ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў (7–8 ліпеня 1944 г.) // Краязнаўчы каляндар Ашмяншчыны на 2019 год / склад. Г.У. Палубінская.–Ашмяны, 2018. – С. 19–20.

2. Вызваленне // Памяць: гіст.-дакум. хроніка Ашмянскага раёна / рэдкал.: Г.К.Кісялёў [і інш.]. – Мн.: БЕЛТА, 2003. – С. 355–358.