У 2018 годзе спаўняецца:

400 гадоў

Касцёл Святога Іаана Хрысціцеля

і кляштар францысканцаў

аг. Гальшаны

         Знаходзіцца ў цэнтры вёскі Гальшаны.  Будынак касцёла ўзведзены ў пачатку ХVІ ст. і прыстасаваны пад кальвінскі збор. У 1618 г. кальвінскі збор перабудаваны    па   фундацыі Паўла Сапегі для манахаў-францысканаў, якіх ён запрасіў сюды і заснаваў для іх кляштар. Тады ж быў пабудаваны жылы корпус. У пачатку 1770-х гг. будынак разабраны амаль да падмурка і на яго месцы пабудаваны новы каталіцкі храм. Перад касцёлам у 1-й палове 19 ст. пастаўлена 2-ярусная 4-гранная брама-званіца, вырашаная ў стылі позняга класіцызму з выкарыстаннем элементаў дарычнага ордэра. Кляштар скасаваны паводле царскага ўказа ад 19.7.1832 г. Пасля 1944 г. касцёл прыйшоў у заняпад. Адноўлены (архіт. У.С. Маскалёў), дзейнічае.

         Касцёл – помнік архітэктуры ранняга барока. Мастацкі акцэнт інтэр’ера – фрэскавая кампазіцыя на паўкруглай сцяне апсіды ў выглядзе ілюзорнай выявы барочнага  архітэктанічнага  алтара – перспектыўны малюнак магутнай карынфскай каланады. У цэнтры – сцэна “Вадохрышча”. У капліцы правага нефа знаходзілася надмагілле Паўла Сапегі і яго 3 жонак – выдатны твор рэнесансавай  скульптуры (захоўваецца ў Музеі старажытнабеларускай культуры ІМЭФ Нацыянальнай АН Беларусі).

          Жылы корпус (часткова разбураны ў 1832 г.) – П-падобны ў плане мураваны 2-павярховы будынак, прымыкае да касцёла з  паўднёва-заходняга боку. Да паўночнага вугла далучана 6-гранная вежа. Унутраная планіроўка галерэйнага тыпу з аднабаковым размяшчэннем памяшканняў. Калідор перакрыты цыліндрычным скляпеннем з распалубкамі. На 1-м паверсе размяшчалася вялікая трапезная. Фасады і інтэр’р пазбаўлены дэкору. На працягу 1989 – 2008 гг. у кляштары размяшчаўся філіял Нацыянальнага мастацкага музея Беларусі.

 

340 гадоў

Керсніцкі Анастаз Людвік (1678 – 1733)

                          

           Педагог, каталіцкі публіцыст на Беларусі канца 17–пачатку 18 ст. Нарадзіўся ў в.Гальшаны Ашмянскага павета. Вучыўся ў Вільні і Пінску. Выкладаў у езуіцкіх калегіумах у Гродне, Варшаве, Драгічыне, Слуцку, а таксама ў Віленскай акадэміі. За красамоўства сучаснікі называлі яго Перыклам. Вядомы як непрымірымы праціўнік культуры гуманізму i ідэатогіі рэфармацыйнага руху.

          Найбольш значныя творы А.Керсніцкага: “Ключ да скарбаў сардэчных” (Слуцк, 1723; Вільня, 1725) i “Вольны голас нядзельных прамоў” (Варшава, 1727). У творах ёсць асобныя крытычныя заўвагі ў адрас грамадскага i дзяржаўнага ладу Рэчы Паспалітай. 3 горыччу ён пісаў пра заняпад дзяржавы i страту многіх тэрыторый, бездапаможнасць сеймаў, на якіх “шмат пачыналі, але мала заканчвалі”, крывавыя сутычкі шляхецкіх груповак на сеймах i сейміках. Сустракаюцца i антымагнацкія выпады, але якіх-небудзь прапаноў пра змену існуючага ладу Керсніцкі  не выказваў i заклікаў падданых цярпець усе нягоды. Настойліва праводзіў ідэю боскага ўмяшання ў дзейнасць людзей, “боскага промыслу”, бо лічыў, што “Бог заўсёды за добрыя ўчынкі шчодра плаціць” i праз сваіх нябесных служак, анёлаў, накіроўвае развіццё падзей. Шмат твораў Керсніцкага засталося ў рукапісах.

 

 

225 гадоў

з часу 2-га падзелу Рэчы Паспалітай (1793), у выніку якога  усходняя частка Ашмянскага павета  ўвайшла ў склад Расійскай імперыі

 

145 гадоў

Чыгуначная станцыя Ашмяны

 

             14.01.1873 г. адкрыўся рух на ўчастку Нова-Вільня – Мінск (Любава-Роменская чыгунка). З таго часу існуе станцыя Ашмяны, якая першапачаткова называлася Ашмянскім раз’ездам № 12 пры мястэчку Солы.  У 1904 г. на раз’ездзе пражывала 12 чалавек. У Вялікую Айчынную вайну  будынак станцыі быў моцна пашкоджаны, партызаны брыгады імя Будзённага ўзарвалі вадакачку. У 1973 – 1974 гг. праведзена рэканструкцыя шляхоў, зроблена электрычная цэнтралізацыя стрэлак і сігналаў.

           У 2001 г. за змену праз станцыю праходзіла 20 (за суткі 40) грузавых саставаў (у пачатку 1990-х гадоў удвая больш). У 2012 г. – звыш 70 (пасажырскіх і грузавых). Сёння станцыя абслугоўвае пасажырскія цягнікі Масква – Калінінград, Адлер – Калінінград, Калінінград – Санкт-Пецярбург. У верасні 2017 г. участак Маладзечна – Дзяржграніца электрыфікаваны. Наладжаны рух электрычак  Гудагай – Мінск. У 2002 г. на станцыі працавалі 23 рабочыя і служачыя, у 2017 г. – 45.

           У пасляваенныя гады начальнікамі станцыі былі Герасімаў, Тамашэвіч, Г.В.Каліновіч, У.С.Ланцэтаў, В.А.Драздоў, Я.Ч.Варановіч (Корсак). З 2014 года – Л.В.Раціна. Доўгі час у калектыве чыгуначнікаў працавалі Г.В.Каліновіч (больш за 40 гадоў), В.Б.Ляшчэўскі, А.У.Аўсюкевіч, В.С.Салагуб, А.Д.Антоненка.

 

135 гадоў

Царква Уваскрэсення Хрыстова

г.Ашмяны

          

 

          У 1894 г. на храм была выдзелена сума ў 600 руб. паводле духоўнага завяшчання П.І.Медынцавай. У 1934 г. святаром быў рэлігійна-грамадскі дзеяч беларускага замежжа  М.Лапіцкі (1907 – 1976). Закрыта ў 1964 г.

           У 1990 г. царква перададзена вернікам. Свяшчэннаслужыцелем  стаў айцец Мікалай (Чарняк). Пакуль у храме вяліся рамонтныя работы, царкоўныя службы адбываліся побач ў невялічкім будынку, які быў асвячоны Мітрапалітам Мінскім і Слуцкім Патрыяршым Экзархам усяе Беларусі Філарэтам. Летам 2001 г. на гэтым месцы ўрачыста адкрыта капліца, прысвечаная 2000-годдзю хрысціянства. Прысутнічаў епіскап Навагрудскі і Лідскі Гурый. У 1992 г. (люты) адноўлены храм адчыніў дзверы праваслаўным вернікам. З 2000 г. настаяцелем храма з’яўляецца архіерэй Пётр (Пятлёха). Служыцелямі царквы Уваскрэсення Хрыстова былі іерэі Сергій (Антошкін), Максім (Цыгель),  Аляксандр (Шэлест).

           З 2009 г. пры храме дзейнічае духоўна-асветны цэнтр, у якім працуе нядзельная школа для дзяцей і дарослых, бібліятэка.

         Прастольнае свята – Дзень Святой Пасхі.

 

70 гадоў

Вучэбна-спартыўная ўстанова

“Ашмянская дзіцяча-юнацкая спартыўная школа”

 

          Ашмянская дзіцяча-юнацкая спартыўная шко-ла была адкрыта ў 1948 г. Першапачаткова культы-вавала валейбол, баскет-бол, язда на ровары. Новым вітком у гісторыі школы стаў 1964 год, у якім паводле рашэння Гродзенскага абласнога выканаўчага камітэта замест іх былі адкрыты аддзяленні гандбола і лёгкай атлетыкі. Уключэнне гандбола ў праграму Рэспублі-канскай і абласной спартакіяд школьнікаў паслужыла падставай для адкрыцця аддзяленняў па гандболе ў спартыўных школах Гродзенскай вобласці. У Ашмянах з юнакамі стаў працаваць Мікалай Патрэй, а з дзяўчатамі – Вілорый Емяльянаў.    

            Ашмянская ДЮСШ застаецца да гэтага часу адным з галоўных “пастаўшчыкоў” маладых гандба-лістаў у склад галоўных каманд вобласці. Школа ганарыцца, што сярод яе выхавальнікаў – чэмпіён XXV Алімпійскіх Гульняў у Барселоне (1992), Заслужаны майстар спорту СССР Андрэй Барбашынскі. У  Ашмянскай ДЮСШ праводзіцца міжнародны турнір па гандболу  сярод  юнакоў на прызы  А.Барбашынскага,  у 2017г. Ашмяны прымалі ўдзельнікаў  турніру ў чацвёрты раз.

          17 лістапада 2017 г. рашэннем Ашмянскага раённага выканаўчага камітэта ВСУ “Ашмянская дзіцяча-юнацкая спартыўная школа” прысвоена імя алімпійскага чэмпіёна Андрэя Станіслававіча Барбашынскага.

            У розны час школай кіравалі Б.Т.Прыстром, М.І.Патрэй, В.А.Саковіч, П.П.Кавальчук, В.С.Емяльянаў, С.Л.Кушняроў, А.У.Александровіч. З 2014 г. Н.У.Сапронава.

           У школе функцыянуюць 5 аддзяленняў: гандболу, лёгкай атлетыкі, бокса, цяжкай атлетыкі, футбола, працу якіх ажыццяўляюць 27 трэнераў.  Колькасць навучэнцаў у 2017/2018 навучальным годзе – 523. Заняткі праходзяць на базе фізкультурна-аздараўленчага комплексу, а таксама гарадскіх і сельскіх навучальных устаноў.

 

65 гадоў

Установа адукацыі

“Ашмянскі дзяржаўны аграрна-эканамічны каледж”

 

          У 1950 г. у Ашмянах была адкрыта сельскагаспадарчая школа брыгадзіраў паляводчых брыгад і рахункаводаў калгасаў з аднагадовым тэрмінам навучання (дырэктар школы М.М.Пазнякоў). У 1952 г. школу ўзначаліў былы камісар партызанскай брыгады А.М.Кулічкоў, які прабыў на гэтай пасадзе 20 гадоў.

                Пастановай Савета міністраў ад 6 красавіка 1953 г. школа рэарганізавана ў сельскагаспадарчы тэхнікум з мэтай падрыхтоўкі бухгалтараў.  У 1957 г. уведзены ў эксплуатацыю новы вучэбны корпус, у 1972 г. пабудаваны 4-павярховы корпус на 600 вучэбных месцаў.

           У 2001 г. тэхнікум пераўтвораны ў дзяржаўны аграрна-эканамічны каледж, адноўлена завочнае аддзяленне (існавала ў 1960 – 1985 гг). У 2002 г. у каледжы працавала  38 выкладчыкаў, навучалася 500 чалавек. У 2017 г. – 34 выкладчыкі, 346 навучэнцаў (238 на стацыянарным аддзяленні, 108– завочным) па спецыяльнасцях: бухгалтарскі ўлік, аналіз і кантроль; праграмнае забеспячэнне  інфармацыйных тэхналогій;  кіраванне ў АПК (завочнае).

            У розныя гады дырэктарамі ўстановы працавалі А.А.Андрончык,  А.Ф.Дубнік, М.С.Догель, Л.К.Мурашка, П.В.Ціханенка, Г.І.Ляшчэвіч, І.Р.Адзярэйка, з 2006 г. – Н.Ю.Ліпавая.

            Доўгі час выкладчыкамі ў каледжы  працавалі яго выпускнікі М.Ф.Усціновіч, Г.А.Вайткевіч, В.С.Матошка, М.Ф.Тамашэвіч, А.В.Канапаева, С.С.Субач і інш. Выкладчыкі Г.К.Нацэўскі, М.М.Гуль, Л.У.Лютко атрымалі ганаровае званне “Заслужаны настаўнік БССР”. Дырэктар тэхнікума А.М.Кулічкоў быў узнагароджаны  ордэнам “Знак Пашаны” (1971). Калектыў ганарыцца выпускнікамі А.П.Чайкоўскім, І.І.Раманоўскім, М.У.Дунічам, М.М.Праўко і інш., якія прадоўжылі адукацыю і сталі кіраўнікамі, паважанымі людзьмі.

 

60 гадоў

Дзяржаўная ўстанова адукацыі

 “Ашмянскі цэнтр творчасці дзяцей і моладзі”

 

              Адкрыты 1.10.1958 г. як раённы Дом піянераў. Некаторы час называўся Домам піянераў і школьнікаў, Цэнтрам дзіцячай і юнацкай творчасці, раённым Цэнтрам пазашкольнай работы. У 2010 г. –  ДУА “Ашмянскі раённы цэнтр пазашкольнай работы”. З 2013 г. – ДУА “Ашмянскі цэнтр творчасці дзяцей і моладзі”.

           У маі 1988 г. з драўлянага памяшкання па вуліцы Міцкевіча перамясціўся ў будынак на вуліцы Савецкай. Сам будынак мае даўнюю гісторыю, пабудаваны  больш за 120 гадоў таму. Тут засядаў калісьці польскі магістрат, у пасляваенны час размяшчаўся раённы камітэт партыі і райвыканкам.

             У 2001/2002 навучальным годзе працавала больш за 30 чалавек, меліся гурткі кройкі і шыцця, рукадзелля, разьбы па дрэве, макрамэ і інш. 

             Сёння цэнтр творчасці дзяцей і моладзі – гэта шматпрофільная ўстанова. Адукацыйная прастора прадстаўлена дзейнасцю 95 аб'яднанняў па інтарэсах, у якіх займаюцца 1300 навучэнцаў. Прыярытэтнымі напрамкамі аб'яднанняў па інтарэсах з'яўляюцца: дэкаратыўна-прыкладное, спартыўнае, турысцка-краязнаўчае, экалагічнае, тэхнічнае.       

             На працягу шэрагу гадоў калектыў узначальвалі Н.А.Кукушкіна, А.А.Дзятловіч, з 2000 г. – І.С.Буйніцкая.

 

60 гадоў

Адкрытае акцыянернае таварыства “Гроднааблаўтатранс”

філіял “Аўтамабільны парк №13 г.Ашмяны”

 

            Створаны 15.12.1958 г.  У 1941 г. у раёне мелася 6 легкавых і 9 грузавых аўтамашын. Пасля Вялікай Айчыннай вайны колькасць аўтамабіляў павялічылася, аднак яны ў асноўным знаходзіліся на прадпрыемствах і ва ўстановах. Да 1953 г. грузавыя машыны прадпрыемстваў былі сканцэнтраваны ў толькі што ўтворанай аўтабазе № 13(першы дырэктар  С.І.Кацельнікаў). Размяшчалася створанае прадпрыемства ў невялікім будынку, які раней належаў суседняму дражджавому заводу.  У 1961 г. пабудаваны дымпетчарская кантора, некалькі складоў, аўтастанцыя  і набыты першыя аўтобусы ЛАЗ. Аднымі з першых прыйшлі працаваць у аўтабазу А.А.Кадолка, Ф.Г.Сарока, В.І.Сказка.

           У 1986 г. аўтабаза перайменавана ў аўтапарк № 13. Асноўныя віды дзейнасці аўтапарка сёння: унутрыгарадскія, прыгарадныя, міжгароднія перавозкі грузаў, унутрыгарадскія, прыгарадныя, міжгароднія, міжнародныя перавозкі пасажыраў.  Дадатковыя віды  дзейнасці: тэхнічнае абслугоўванне і рамонт аўтамабіляў і аўтобусаў; паслугі па стаянцы аўтамабіляў; продажы білетаў праз АС “Ашмяны”  на аўтобусы іншых аўтапаркаў; мыйцы аўтамабіляў; здачы ў арэнду памяшканняў. Колькасць супрацоўнікаў  124.

           Лепшыя работнікі прадпрыемства ўзнагароджаны ордэнамі (С.І.Барбашынскі (двойчы), В.С.Міхальцэвіч, І.І.Дыско, Р.У.Ляшчэвіч), медалямі (А.Л.Жылік, У.І.Бязукладнікаў, Э.С.Баброўскі, Ф.П.Клімашэўскі).

          Прадпрыемства ўзначальвалі: Я.Ф.Мішкель, В.П.Сямёнаў, П.К.Ткачоў, з 1997 г. – В.А.Скаскевіч.  

 

60 гадоў

з часу адкрыцця помніка Францішку Багушэвічу ў аг.Жупраны

 

         Устаноўлены на плошчы ў цэнтры в.Жупраны. Адкрыты 30 лістапада 1958 г.  Аўтар помніка  – скульптар Заір Азгур, народны мастак СССР. Помнік уяўляе сабой пагрудны бронзавы бюст вышынёй 0,9 м па пастаменце вышынёй 2,16 м з 2 неапрацаваных глыб чырвонага граніту.         

         2 жніўня 2016 г. Пастановай Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь помніку нададзены статус гісторыка-культурнай каштоўнасці Беларусі рэспубліканскага значэння.

 

55 гадоў

Гісторыка-краязнаўчы народны музей імя Э.Корзуна

Гальшанскай сярэдняй школы

 

          Адкрыты ў 1963 г. Краязнаўчая работа з вучнямі была пачата ў 1962 г., тады і ўзніклі намеры стварыць школьны музей. Ініцыятарам стаў настаўнік гісторыі Эдуард Сямёнавіч Корзун, які разам з вучнямі назапасіў дастаткова музейных прадметаў мясцовай гісторыі. Усё жыццё таленавіты краязнаўца папаўняў экспазіцыю.

              У 1995 г. музей быў па-мастацку перааформлены, званне “народны” прысвоена ў 1997 г., а з 2002 г. музей пачаў насіць  імя Э.Корзуна. За ўвесь перыяд дзейнасці музей наведалі тысячы турыстаў – вучняў і дарослых, студэнтаў і вучоных, былых выпускнікоў і зусім незнаёмых людзей, мастакоў, пісьменнікаў, археолагаў, гісторыкаў і іншых, каму цікавая гісторыя мястэчка.  Наведвальнікам тут прапануецца 12 экспазіцый, дзе выстаўлены 1420 экспанатаў асноўнага фонду, з іх 82 узятыя на дзяржаўны ўлік. У запасніку знаходзіцца 213 музейных прадметаў дапаможнага фонду.  Штогод музей папаўняецца новымі матэрыяламі. Экспазіцыі музея прысвечаны этнаграфіі краю, гісторыі Гальшан, гісторыі школы. За апошнія 3 гады музей наведалі больш за 5,2 тыс. чалавек, праведзена 390 экскурсій.              

         З 2001 г. кіраўніком музея з’яўляецца Яніна Іванаўна Корзун, настаўніца пачатковых класаў, жонка Э.Корзуна. Пасля смерці мужа, працягваючы яго вялікую справу, Яніна Іванаўна выхавала некалькі пакаленняў юных экскурсаводаў 8 – 11-х класаў, якія не толькі дапамагаюць праводзіць экскурсіі, але і ўдзельнічаюць у Міжнародных навукова-практычных канферэнцыях “Гальшанскія чытанні”.

 

45 гадоў

Дзяржаўная ўстанова адукацыі

 “Сярэдняя школа №3 г.Ашмяны”

 

         Дзейнічае з 1973 г., размяшчаецца на вуліцы Аўдзеева. Прайшла некалькі этапаў: былі створаны класы з агульнаэстэтычным ухілам (1993), адкрыты класы развіваючага навучання (1998),  сфарміраваны   і   працуюць ліцэйскія класы філалагічнага профілю (1998).

         У 1973/1974 навучальным годзе меліся 23 класы-камплекты, навучалася 687 дзяцей, працавала 37 настаўнікаў. Першыя атэстаты аб сярэдняй адукацыі атрымалі 84 выпускнікі. Створаны музей спорту.

              У 2017/2018 навучальным годзе ў школе вучыцца 725 дзяцей, працуе 90 настаўнікаў. Налічваецца 26 навучальных кабінетаў, з іх у 16 на 100% абсталявана працоўнае месца настаўніка камп’ютарнай тэхнікай, функцыянуюць 2 кабінеты інфармацыйных тэхналогій, мабільны клас, ўсе камп’ютары аб'яднаны ў агульную лакальную сетку, маюцца кропкі доступу WI–FI.          

         Сярод выпускнікоў школы – доктар хіміка-біялагічных навук  В.Б.Богдан, кандыдат медыцынскіх навук Э.Ч.Шанціла, алімпійскі чэмпіён А.С.Барбашынскі, майстар спорту міжнароднага класа Ю.Г.Лопух.

          Вялікі ўклад у вынікі работы школьнага калектыву ўнеслі выдатнікі народнай асветы А.М.Філіпчык, Л.Л.Еўдакімава, Л.А.Кусанава, В.А.Германчук, Т.У.Пількоўская, Т.Я.Пішчык, Я.І.Пупа. Доўгі час працавалі  М.М.Пузіноўскі, Т.М.Філістовіч, А.Ф.Шаўчэнка, М.Р.Несцярэнка, В.Я.Місуна, Н.Н.Міклашэўская і інш.

          Дырэктарамі школы працавалі Р.П.Ханяўка, Я.І.Клімовіч, В.А.Поляк, І.І.Германчук,  Я.І.Жвірыдоўская, з 2014 г. –  У.В.Войнюш.

 

160 гадоў

Ромбра Якаў (1858 – 1922)

 

           Яўрэйскі асветнік, пісьменнік, журналіст.  Нарадзіўся ў мястэчку Жупраны Ашмянскага раёна ў 1858 г.  Асновы яўрэйскай традыцыйнай адукацыі атрымаў дома. Вучыўся ў Жытоміры ў рабінскай вучэльні (1872), у школе ў Ашмянах. У 1879 г. закончыў Крамянчугскае рэальнае вучылішча. Потым вучыўся ў тэхналагічным інстытуце ў Пецярбургу, дзе зблізіўся з рэвалюцыйнымі народнікамі. У 1881 г. быў вымушаны ўцячы ў Парыж, наведваў лекцыі ў Сарбоне. Друкавацца пачаў як публіцыст на рускай мове ў 1880 г. (перыёдыкі  «Рассвет», «Киевская заря», «Восход»). Пазней пісаў на ідыш. У 1883 – 1890 гг. жыў у Лондане, працаваў у міжнародных рабочых арганізацыях. З 1890 г. у Нью-Йорку, узначальваў тут рэдакцыю сацыялістычнай газеты “Арбэтэр Цайтунг”. Супрацоўнічаў у іншых яўрэйскіх перыёдыках ЗША. З 1906 г. у Варшаве. Потым зноў у ЗША, рэдагаваў часопіс “Дэр Фрайнд” (1914 – 1918). Аўтар навукова-папулярных кніг, якія выйшлі ў ЗША: “Біяграфіі знакамітых людзей” (1910), “Уся Амерыка” (1915),  “Гісторыя Вялікай Французскай рэвалюцыі” (1903) і інш.

 

150 гадоў

Юзьвюк Уладзімір Парфір’евіч (1868 – 1943)

           Праваслаўны святар. Нарадзіўся ў 1868 г. у г.Высокае Брэсцкага павета ў сям’і псаломшчыка. Закончыў Літоўскую духоўную семінарыю (1890). Працаваў святаром у в.Міхайлоўшчына Ашмянскага раёна (1890 – 1897). У 1897 г. стаў настаяцелем храма Свята-Георгіеўскай царквы  в.Гальшаны, у якой служыў да канца  сваіх   дзён. Пры  ім  праваслаўная  абшчына  ў  Гальшанах дасягнула найбольшага росквіту. За адзін толькі год (1901) была пабудавана новая каменная царква на месцы старой драўлянай, асвячона 26 лістапада 1901 г.

           Выбіраўся дэпутатам ІІІ і ІY Дзяржаўнай думы Расіі (1907, 1912).

           Памёр У.Юзьвюк у 1943 г., пахаваны ў Гальшанах  на царкоўным дворыку, насупраць галоўнага ўваходу ў царкву.

 

105 гадоў

Страленка Пётр Піліпавіч (1913 – 1941)

 

         Нарадзіўся ў 1913 г. у в.Вяршына-Мурзінка Аляксандраўскага раёна Кіравагра-дскай вобласці. Працаваў трактарыстам у калгасе. Добраахвотнікам пайшоў у Чырво-ную армію. Пасля заканчэння авіяцыйнага вучылішча    (1938)   служыў    у    Беларускай ваеннай акрузе. Удзельнік савецка-фінляндскай вайны 1939 – 1940 гг. У чэрвені 1941 г. – начальнік сувязі эскадрыллі, лётчык-назіральнік (штурман).

          Разам з капітанам А.М.Аўдзеевым загінуў у раёне Ашмян 25 чэрвеня 1941г. Экіпаж здзейсніў таран калоны варожых войск.  Жонка Наталля Фёдараўна і сын Віктар у 1980-я гады жылі ў Запарожжы. Імем П.П.Страленкі названа вуліца ў Ашмянах.

 

105 гадоў

Бабарыкін Уладзімір Аляксандравіч (1913 – 1960)

 

         Журналіст, удзельнік Вялікай Айчыннай вайны. Нарадзіўся ў 1913 г. у Вялікалукскай вобласці. Працоўную дзейнасць пачаў з 17 гадоў, працаваў на розных пасадах у савецкіх установах. У першыя дні Вялікай Айчыннай вайны дабравольцам уступіў у дзеючую армію радавым  байцом,  прымаў  удзел  у баях з нямецка-фашысцкімі захопнікамі. У 1942 г. па заданню камандавання У.А.Бабарыкін разам з групай савецкіх байцоў быў перакінуты ў тыл ворага.  Прымаў актыўны ўдзел у партызанскім руху, знаходзіўся ў брыгадзе імя Гастэла.

          З 1943 г. і да вызвалення Беларусі быў рэдактарам газеты «Знамя свободы» – органа Ашмянскага падпольнага райкама партыі. Нягледзячы на ўсе цяжкасці газета выходзіла без перапынку, адбылося  45 выпускаў.  Улічваючы лістоўкі, агульны тыраж яе склаў 18950 экз. Адразу ж, на другі дзень пасля вызвалення Ашмянскага раёна, У.А.Бабарыкін быў зацверджаны рэдактарам раённай газеты «Знамя свободы», у якой працаваў  да заўчаснай смерці,  у 1960 г. памёр з-за цяжкай хваробы.  Газета пад  кіраўніцтвам У.А.Бабарыкіна на працягу ўсяго перыяду дапамагала змагацца з ворагам, будаваць мірнае жыццё. намеснік дырэктара, дырэктар. Ганаровае званне “Заслужаны  настаўнік   прафесійна-тэхнічнай   адукацыі”   прысвоена   ў

 1968 г.

 

85 гадоў

Гуль Мікалай Мікалаевіч (1933 – 2006)

 

           Нарадзіўся ў 1933 г. у в.Сіўцы Пастаўскага раёна. Закончыў Беларускі дзяржаўны інстытут народнай гаспадаркі імя Куйбышава (1955). Працаваў выкладчыкам Навапольскага сельскагаспадарчага тэхнікума, старшынёй планавай камісіі Пастаўскага райвыканкама. З 1960 г. у Ашмянскім раёне: выкладчык, намеснік дырэктара па вучэбнай частцы сельскагаспадарчага тэхнікума (1960 – 1967), лектар райкама партыі (1967 – 1976), галоўны дзяржаўны інспектар па закупках і якасці сельгаспрадукцыі. З 1966 г. адказны сакратар райсавета ветэранаў. Ганаровае званне “Заслужаны настаўнік БССР” прысвоена ў 1966 г. Узнагароджаны граматай Вярхоўнага Савета БССР (1972), медалямі. Памёр у 2006 г.

 

90 гадоў

Латынцаў Фрыдрых Канстанцінавіч (1928 - 2001)

         Нарадзіўся ў 1928 г. у г.Благавешчанску Амурскай вобласці. Закончыў Беларускую сельскагаспадарчую акадэмію (1953). Працаваў у Мінскай вобласці – у Плешчаніцкай МТС, Смалявіцкім вучылішчы механізацыі №23. У 1954 – 1989 гг. у Ашмянскім ПТВ  №192 – выкладчык,  старшы   майстар, намеснік дырэктара, дырэктар. Ганаровае званне “Заслужаны  настаўнік   прафесійна-тэхнічнай   адукацыі”   прысвоена   ў 1968 г. Памёр  у 2001 г.

 

90 гадоў

Рыбкін Юрый Міхайлавіч (1928 - ?)

 

            Кандыдат тэхнічных навук (1968). Нарадзіўся ў 1928 г. у г.Растове-на-Доне ў сям’і вайскоўца. Вялікая Айчынная вайна застала сям’ю  ў Каўнасе, дзе бацька служыў інтэндантам 57-га асобнага батальёна сувязі. Юра разам з маці Еўдакіяй Міхайлаўнай  і трохгадовым  братам Уладзімірам рушылі на ўсход. У пачатку ліпеня трапілі ў Ашмяны, дзе і засталіся. Да прыходу Чырвонай арміі батрачыў у заможных гаспадароў: пасвіў жывёлу, працаваў у полі, дапамагаў майстру-шаўцу.

          Пасля вызвалення горада быў назначаны першым загадчыкам Ашмянскай раённай бібліятэкі (1944 – 1945). Закончыў 7 класаў Ашмянскай сярэдняй школы (1945), у якой быў сакратаром камсамольскай арганізацыі. 7-ы клас закончыў з пахвальным лістом і ў тым жа годзе паступіў у гвардзейскае мінамётна-артылерыйскае вучылішча, якое закончыў у 1948 г. Пасля закончыў артылерыйскую інжынерную акадэмію імя Дзяржынскага (1961). Да 1976 г. служыў у арміі, звольніўся ў запас у званні падпалкоўніка. Аўтар навуковых прац. 

 

Студзень

 

85 гадоў

Баяровіч Мар’ян Андрэевіч (1933 - 2006)

          Беларускі музыкант (баян, гармонік, акардэон, цымбалы, домра), музычны педагог, фалькларыст. Нарадзіўся 1.01.1933 г. у в.Альгецішкі Ашмянскага раёна. Вучыўся ў СШ №1. Працаваў сакратаром (1951 - 1953),      старшынёй     (1953 – 1954) Ашмянскага сельсавета.

          Пасля заканчэння Гродзенскага музычна-педагагічнага вучылішча (1954 – 1958) пакінуты на працу ў вучылішчы. Быў выкладчыкам, загадчыкам аддзялення, намеснікам дырэктара па навучальнай рабоце (1958 – 1975). З 1975 г. працаваў у Лідскім музычным вучылішчы.  Выступаў у 1950 – 1970-я гады ў канцэртах як баяніст-саліст. Аўтар апрацовак народных песень і танцаў для баяна. З 1960-х гадоў запісваў беларускія народныя песні Гродзеншчыны. Выдаў зборнік “Беларускія народныя песні і танцы: апрацоўкі для баяна, акардэона і двухраднага храматычнага гармоніка” (1998). З’яўляўся старшынёй Лідскага аддзялення Саюза музычных дзеячаў Беларусі.     Памёр у 2006 г.

 

50 гадоў

Клінцэвіч Сяргей Віктаравіч (1968 – 1988)

            Нарадзіўся 1.01.1968 у г.Ашмяны ў сям’і служачых Віктара Казіміравіча і Раісы Пятроўны. У 1983 г. скончыў 8 класаў Ашмянскай СШ №2, у 1986 г. – чыгуначнае вучылішча ў Мінску. Працаваў памочнікам машыніста на ст.Орша Беларускай чыгункі. У маі 1987 г. прызваны ў Савецкую Армію Аршанскім РВК. Служыў у Афганістане, вадзіцель. Неаднаразова прымаў удзел у дастаўцы боепрыпасаў, ваеннай маёмасці і прадуктаў харчавання ў зону вядзення баёў. 4.11.1988 г., ідучы ў складзе калоны на аўтамабілі ў раёне населенага пункта Айбак правінцыі Саманган, трапіў пад абстрэл праціўніка і загінуў. За мужнасць і адвагу С.В.Клінцэвіч узнагароджаны ордэнам Чырвонай Зоркі (пасмяротна). Пахаваны ў Ашмянах. Імем Сяргея Клінцэвіча названа вуліца ў г.Ашмяны.

 

Люты

 

90 гадоў

Луня Міхаіл Іосіфавіч (1928 - 2010)

           Нарадзіўся 2.02.1928 г. у в.Пескаўцы Лідскага раёна. Закончыў Гродзенскі педагагічны інстытут імя Я.Купалы (1953). У 1953 – 1962 гг. выкладаў матэматыку ў СШ №1 г.Ашмяны, у 1962 – 1969 гг. намеснік дырэктара гэтай школы па вучэбна-выхаваўчай рабоце. Ганаровае званне  “Заслужаны   настаўнік  БССР” прысвоена ў 1967 г. Узнагароджаны медалямі, нагруднымі знакамі. Памёр 8.08.2010 г.

Сакавік

85 гадоў

Урлік Станіслава Уладзіславаўна (1933 – 2016)

 

           Самадзейны скульптар. Нарадзілася 25.03.1933 г. на станцыі Ашмяны ў сялянскай сям’і. Аднойчы ў дзяцінстве разам з бацькамі наведала г.Смаргонь, дзе выпадкова ўбачыла каменную скульптуру льва,  якая  выклікала  ў  яе  вялікае ўражанне. З’явілася жаданне зрабіць такую ж. Але мара яе   здзейснілася толькі з выхадам на пенсію ў 50-гадовым узросце. Першай з сілікатабетонных блокаў была зроблена скульптура льва, потым з’явіліся каты, ваўкі, зайцы, пеўні, птушкі і нават Чырвоная Шапачка. У кожнай рабоце майстрыхі адчуваецца вялікая цеплыня і любоў да прыгожай беларускай фауны і флоры.

       Неаднойчы яе работы эспанаваліся на раённых выстаўках, а ў сакавіку 2003 г. была арганізавана персанальная выстаўка работ у Ашмянскім краязнаўчым музеі імя Ф.Багушэвіча. Аб майстэрстве Станіславы Ўладзіславаўны ведаюць у вобласці і рэспубліцы. Нататкі пра яе залатыя рукі з’яўляліся ў газетах “Ашмянскі веснік”, “Рэгіянальная газета”, «Комсомольская правда». Памерла ў 2016 г.

 

Красавік

 

125 гадоў

Гаўрылік Язэп Емяльянавіч (1893 – 1937)

 

        

Дзеяч рэвалюцыйнага і нацыянальна-вызвален-чага руху ў Заходняй Беларусі. Нарадзіўся 6.04.1893 г. Выпускнік Барунскай настаўніцкай семінарыі. У 1921 – 1922 гг.  настаўнічаў на Ашмяншчыне. Актыўны дзеяч Таварыства беларускай школы. Адзін са ства-ральнікаў і старшыня рэвалюцыйна-дэмакратычнай і нацыянальна-вызваленчай арганізацыі “Змаганне”. У 1933 г.  арыштаваны па справе “Беларускага нацыяна-льнага цэнтра”, вязень ГУЛАГу. 25 лістапада 1937 г. асуджаны да расстрэлу. Рэабілітаваны па абодвух прысудах 16 жніўня 1956 г.

 

 

75 гадоў

Ануфрыева Рамуальда Іосіфаўна (1943)

 

          Самадзейны паэт. Нарадзілася 13.04.1943 г. у Дзятлаўскім раёне. У 1966 г. выбрана 2-м сакратаром Ашмянскага райкама камсамола. У 1971 г. закончыла філалагічны факультэт Гродзенскага педінстытута. Працавала  настаўніцай у СШ №1 г.Гродна. У 1971 – 1974 гг.  адказны сакратар таварыства   “Веды”,  потым    інструктар      райкама партыі.  У 1984 – 1991 гг. загадчык сектара партуліку Ашмянскага райкама партыі. З 1991 г. настаўнік, з 1997 г. сацыяльны педагог СШ №1 г.Ашмяны, з 1999 г. па сумяшчальніцтве  вяла музей гісторыі школы (на грамадскіхпачатках). З 2013 г. –  загадчык Народнага музея гісторыі ДУА “Сярэдняя школа №1” (пасля прысваення музею звання “народны” у 2012 г.).

         Вершы друкаваліся  на старонках  газет “Ашмянскі веснік”, “Гродзенская праўда”,  “Настаўніцкая газета” і інш. Выдадзены зборнік вершаў  “І вера, і вернасць, і вечнасць” (2012).

 

65 гадоў

Харкевіч Баляслаў Леанардавіч (1953)

       Нарадзіўся 24.04.1953 г. у в.Жупраны Ашмянскага раёна. Закончыў Жупранскую сярэднюю школу (1970), Ашмянскі сельскагаспадарчы тэхнікум (1974), гістарычны факультэт Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта (1986).      

        Працаваў майстрам вытворчага навучання      ў     Жупранскім    вучэбна- вытворчым камбінаце (1974 – 1984). У 1993 – 2005 гг.  праца ў Нацыянальным навукова-асветным цэнтры імя Ф.Скарыны – навуковы супрацоўнік, з 1997 г. вучоны сакратар. З 2005 г. – загадчык аддзела тэорыі і гісторыі беларускай культуры навукова-даследчага цэнтра Беларускага дзяржаўнага педагагічнага ўніверсітэта імя М.Танка. Сфера навуковых інтарэсаў – гісторыя беларускай культуры, яе ўзаемадзеянне з культурамі іншых народаў. Займаецца пытаннямі беларуска-літоўскіх этнакультурных стасункаў, мае шэраг навуковых публікацый.З 2017 г. на пенсіі.

 

Май

 

100 гадоў

Кляцкоў Леанід Герасімавіч (1918 – 1999)

       Партыйны і дзяржаўны дзеяч БССР, Герой Сацыялістычнай Працы (1976). Нарадзіўся 12.05.1918 г. у в.Шыліна Шумілінскага раёна. Па адукацыі настаўнік. З 1935 г. на савецкай і камсамольскай рабоце. Удзельнік Вялікай Айчыннай вайны. Закончыў    ВПШ    пры   ЦК КПСС  (1955). У 1952 –1960 гадах  працаваў 1-ым сакратаром Ашмянскага РК КПБ. З 1960 г. загадчык аддзела, сакратар Мінскага абкама партыі, старшыня Камітэта партыйна-дзяржаўнага кантролю абкама партыі і аблвыканкама, намеснік старшыні аблвыканкама. З 1966 г. загадчык аддзелаў ЦК КПБ, з 1972 г.  1-ы сакратар Гродзенскага абкама КПБ.  З 1989 г. інспектар  ЦК КПБ. Дэпутат Вярхоўнага Савета СССР з 1974 г. Дэпутат Вярхоўнага Савета БССР у 1059 – 1963 і 1967 – 1975 гг. Пасля 1991 г. быў на пенсіі.

          Памёр у ліпені 1997 г. Пахаваны на Усходніх могілках у Мінску.         Імем Л.Г.Кляцкова называўся сельскагаспадарчы вытворчы кааператыў у Ашмянскім раёне – СВК імя Кляцкова  (1997  –  2016).

 

Чэрвень

 

105 гадоў

Вярсоцкі Міхаіл Аляксандравіч (1913 – 1979)

          Спартсмен, удзельнік ХІ Алімпійскіх гуль-няў у складзе польскай каманды па стральбе (Берлін, 1936). Нарадзіўся 15.06.1913 г. у в.Стайкі  Валожынскага раёна. Вучыўся ў мяс-цовай  школе,  служыў  у арміі. У гады Вялікай Айчыннай вайны служыў ветфельчарам у 9-м запасным пяхотным палку. У пасляваенны час працаваў ветсанітарам, ветфельчарам, ветурачом у калгасах і ўстановах Ашмянскага раёна.   Памёр у 1979 г.

 

75 гадоў

Бязмен Уладзімір Архіпавіч (1943)

          Вучоны медык, кандыдат медыцынскіх навук (1977). Нарадзіўся 12.07.1943 г. у в.Барыт Гур’еўскага раёна Кемераўскай вобласці. Закончыў 7 класаў сярэдняй школы №1 г Ашмяны (1957), Ашмянскае медыцынскае вучылішча (1960), Мінскі дзяржаўны  медыцынскі  інстытут  (1971), інтэрнатуру   па      анкалогіі,    рэанімацыі з анестэзіялогіяй у Навукова-даследчым інстытуце анкалогіі і медыцынскай радыялогіі імя Аляксандрава (1972), аспірантуру пры ім (1976). Служыў у Савецкай арміі (1962 – 1965).

          Працоўную дзейнасць пачаў загадчыкам Каменналогскага фельчарска-акушэрскага пункта (1960 – 1962), потым працаваў у навукова-даследчым інстытуце анкалогіі ў Мінску ўрачом. Там упершыню распрацаваў новы метад лячэння анкалагічных хворых з дапамогай гіпертэрміі (высокай тэмпературы), якім зацікавіліся ўрачы з Японіі, Расіі, Аўстраліі, краін Заходняй Еўропы. Урач вышэйшай катэгорыі (1992). У 1979 – 1992 гг. адначасова з працай у інстытуце выкладаў на кафедры анкалогіі Акадэміі паслядыпломнага навучання. У 1985 г. упершыню ў СССР  арганізаваў навучанне анколагаў лекавым метадам, у 1992 г. арганізаваў першае ў Рэспубліцы Беларусь аддзяленне рэабілітацыі анкалагічных хворых (на базе былога пансіяната ЦК КПБ і Савета Міністраў БССР).  З 1994 г. загадчык аддзялення хіміятэрапеўтычных метадаў лячэння ў Мінскім гарадскім анкалагічным цэнтры. Аўтар 3 адкрыццяў, 11 рацыяналізатарскіх прапаноў, больш за 80 навуковых артыкулаў. Удзельнік больш за 30 міжнародных кангрэсаў і канферэнцый, член Еўрапейскай школы па анкалогіі. Цяпер на заслужаным адпачынку.

 

110 гадоў

Дэмбінскі Генрык (1908 – 1941)

 

           Нарадзіўся 30.07.1908 г. ў г.Іркуцку. У 1920 – 1930-я гады жыў у Ашмянах, удзель-нік рэвалюцыйнага руху ў Заходняй Бела-русі. Закончыў Ашмянскую гімназію (1927), пасля паступіў у Віленскі ўніверсітэт (аддзяленне права). З канца 1932 г. ўзначаліў антыфашысцкую групу “Студэнцкая лявіца “Фронт”,  якая аб’ядноўвала прагрэсіўную моладзь.                           

         У 1935 г. з’яўляўся адным з заснавальнікам легальнай антыфашысцкай газеты “Папросту”, удзельнічаў у Антыфашысцкім кангрэсе работнікаў культуры ў Львове (16 – 17 мая 1936 г.). У 1937 г. асуджаны на 4 гады турмы.           Пасля уз’яднання Заходняй Беларусі з БССР працаваў інспектарам раённага аддзела народнай асветы (Вілейка, Ганцавічы).

            Расстраляны 12 жніўня 1941 г. нямецка-фашысцкімі акупантамі ў Ганцавічах.

 

Жнівень

 

95 гадоў

Арлоўская Ганна Лявонаўна (1923 – 2010)

           Нарадзілася 6.08.1923 г. у в.Балітчыхіна Віцебскага раёна. Закончыла 52-ю чыгу-начную школу г.Віцебска (1938), Віцебскае беларускае педагагічнае вучылішча (1941). У 1944 – 1947 гг. працавала загадчыцай Іванаўскай            пачатковай              школы Віцебскага раёна. З 1947 г. у Ашмянскім раёне:      настаўніца        Янканцаўскай   і загадчыца Гедэйскай пачатковых школ (да 1951), настаўніца СШ №1 г.Ашмяны (1951 – 1958), загадчыца Бянянскай пачатковай школы. Ганаровае званне “Заслужаны настаўнік БССР” прысвоена ў 1957 г. Узнагароджана медалямі. Памерла ў 2010 г.

Верасень

 

195 гадоў

Сыракомля Ўладзіслаў (1823 – 1862)

(сапраўднае  Кандратовіч Людвік) Польскі і беларускі паэт. Нарадзіўся 29.09.1823 г. у в.Смольгава Бабруйскага па-вета Мінскай губерні. З сям’і  беззямельнай беларускай шляхты. Вучыўся ў дамінікан-скіх школах у Нясвіжы (1833 – 1835) і Нава-грудку (1836 – 1837).    Працаваў    у   Нясвіжскай   маніфестацыях сядзеў у Віленскай турме (1861). Першы друкаваны твор – пачутае ў Міры і запісанае вершам апавяданне “Паштальён”, якое ў перакладзе паэта Л.Трэфалева стала рускай народнай песняй «Ямщик». Тэматыка пераважнай большасці твораў Сыракомлі – беларуская. Асноўная накіраванасць творчасці – барацьба за вызваленне сялянства ад прыгону, рэалістычны паказ цяжкага жыцця селяніна (“Вызваленне сялян”, “Вясковая школа”, “Нядзеля”, “Непісьменны”), выкрываў прыгнятальнікаў народу (“Лялька”, “Дзічына”). Шырока выкарыстоўваў сюжэты і вобразы беларускага фальклору (“Хадыка”, “Авідзій на Палессі”),  апрацоўваў і перакладаў беларускія народныя песні (“Доля”, “Груган”, “Жніўная песня”). Вывучаў гісторыю, этнаграфію, мову беларусаў (“Вандроўкі па маіх былых ваколіцах”, 1853; “Нёман ад вытокаў да вусця”, 1861). У дзённікавых запісах і нататках “З Вільні ў Ашмяну” знайшла адлюстраванне Ашмяншчына – побыт, звычаі, культура мясцовага насельніцтва.

           Памёр 15.09.1862 г. Пахаваны ў Вільні на могілках Роса.

 

Кастрычнік

 

130 гадоў

Драздовіч Язэп Нарцызавіч (1888 – 1954)

           Беларускі графік і жывапісец. Нарадзіўся 13.10.1888 г. ў засценку Пунькі Глыбоцкага раёна. У 1906 – 1910 гг. вучыўся ў Віленскай мастацкай школе. Сярод ранніх прац – афармленне Беларускага календара на 1910 год,  песенных  зборнікаў   А.Грыневіча, “Курганнай кветкі” К.Буйло (1914).

          У 1920-я гады працаваў мастаком часопіса “Маланка”. Вядомы яго этнаграфічныя замалёўкі і графічная серыя старадаўняй архітэктуры Беларусі і Літвы:  “Мір” (1927), “Навагрудак” (1928), “Крэва” (1929) і інш.

          У 1929 г. падарожнічаў па Ашмяншчыне і зрабіў замалёўкі “Гальшанскае гарадзішча каля Барунскага тракту”,  “Гальшанскі замак”. Стварыў партрэты А.Грыневіча, У.Полацкага, Ф.Скарыны. Запісваў народныя песні, збіраў і апрацоўваў для слоўнікаў лексіку народнай мовы.

          Памёр у 1954 г.

 

85 гадоў

Дзмітровіч Ганна Лявонаўна (1933 – 2015)

Нарадзілася 14.10.1933 г. у в.Качаны Мядзельскага раёна. Закончыла Гродзенскі сельскагаспадарчы інстытут (1958). З 1958 г. працавала ў Ашмянскім раёне: заатэхнік калгасаў імя Крылова і “Свабода”, галоўны тэхнолаг цэха жывёлагадоўлі (калгас “Свабода”, сакратар парткама племсаўгаса “Перамога”. Ганаровае  званне “Заслужаны работнік сельскай гаспадаркі” прысвоена ў 1973 г. Узнагароджана граматай Вярхоўнага Савета БССР, медалём “За доблесную працу. У азнаменаванне 100-годдзя з дня нараджэння У.І.Леніна”.

70 гадоў

Сямашка Яўген Іванавіч (1948)

         Беларускі журналіст, гісторык. Нарадзіўся 16.10.1948 г. у в.Ігнаткаўцы Лідскага раёна. Закончыў Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт (1971). Адразу пасля яго заканчэння працаваў у ашмянскай раённай  газеце  «Красное знамя»,   потым у Гродне, Мінску. Доўгі час працаваў галоўным рэдактарам газеты «Белорусская нива» (з 1997). Аўтар кнігі-даследвання аб дзейнасці польскага антысавецкага падполля на Беларусі ў 1940-я гады “Армія Краёва на Беларусі” (1994).

 

65 гадоў

Гіруць-Русакевіч Валянціна Францаўна (1953)

            Беларуская паэтка, журналістка. Член Саюза пісьменнікаў Беларусі (1998). Нарадзілася 18.10.1953 г. у в.Міхайлоўшчына Ашмянскага раёна ў сям’і калгаснікаў Франца  Антонавіча і Веры Паўлаўны Гіруцёў. Закончыла Міхайлоўшчынскую сярэднюю школу (1970), адразу паступіла ў Беларускі         дзяржаўны ўніверсітэт на факультэт журналістыкі. У 1973 г. сустрэла свайго будучага мужа Рыгора Русакевіча.  Пасля заканчэння БДУ ў 1975 г. пачала працаваць ў валожынскай раённай газеце “Працоўная слава”, ужо пад прозвішчам Русакевіч. У 1997 г. прыняла прапанову ўзначаліць аддзел інфармацыі і работы з насельніцтвам Валожынскага райвыканкама. З 2004  г. працуе ў Валожынскім раённым цэнтры культуры кіраўніком народнага літаратурна-мастацкага аб’яднання “Рунь”.

         Першыя вершы, а іх Валянціна пачала пісаць з васьмігадовага ўзросту, былі надрукаваны ў 1969 г. у ашмянскай раённай газеце  «Красное знамя». Пасля быў абласны злёт маладых паэтаў Гродзеншчыны, выступленне на 130-годдзі з дня нараджэння Францішка Багушэвіча, дзе ўпершыню пазнаёмілася з паэтам Алегам Лойкам. Калі вучылася на другім курсе, адзін з вершаў В.Гіруць з’явіўся ў калектыўным зборніку “Універсітэт паэтычны”, дзе былі прадстаўлены творы  ўсіх паэтаў, пачынаючы з Паўлюка Труса, хто вучыўся ва ўніверсітэце.

           Першая кніга “Я адкрываю вам душу” выйшла напрыканцы 1996 г. ў серыі “Бібліятэка часопіса “Маладосць”. Да гэтага былі публікацыі ў часопісе “Полымя”, газетах “Рэспубліка”, “Народная газета”, “Мінская праўда”. Працуючы ў рэдакцыі валожынскай раённай газеты, Валянціна Францаўна  вяла “Літаратурную старонку”, займалася з юнымі паэтамі ў літаратурным аб’яднанні “Рунь”, якому ў 1997 г. было прысвоена званне народнага. Пазней выйшлі зборнікі  вершаў “Пад зоркаю лёсу” (1999), “Мовай сэрца” (2008); кнігі для дзяцей   “Каляровыя вятры” (2011), “А ці ведаеце вы?” (2013). Чакае выхаду яшчэ адна кніга  “На нітцы часу”.

           Тэматыка вершаў В.Гіруць-Русакевіч розная, але галоўная – любоў да сваёй Малой радзімы, людзей, якія жывуць побач, сяброў, блізкіх. Яна часта сустракаецца з чытацкай аўдыторыяй у бібліятэках, школах, іншых установах.

 

Лістапад

 

55 гадоў

Ізбіцкая Ірына Сямёнаўна (1963)

 

          Самадзейная паэтка. Нарадзілася 16.11.1963 г. у в.Біскупцы Лідскага раёна. Вучылася ў Біскупскай васьмігадовай школе, Дакудаўскай СШ. Скончыла Магілёўскі бібліятэчны тэхнікум імя А.С.Пушкіна (1982). Працавала бібліятэкарам Граўжышкоўскай, Гінеўскай, Кракоўскай сельскіх бібліятэк Ашмянскага раёна. З 2017 г. працуе бібліятэкарам гарадской бібліятэкі г.Ашмяны.

          Вершы піша з дзяцінства. Ашмянскай раённай бібліятэкай выдадзены зборнікі вершаў паэткі: “Выбранае” (2001), “Як хочацца ў шчасце акунуцца” (2004).  Яе творы ўвайшлі ў зборнік паэзіі “Сустрэчы”, у якім надрукаваны вершы паэтаў памежжа (Вільнюс, 2013).  Друкуецца ў раённай газеце “Ашмянскі веснік” з 2000 г.

  

55 гадоў

Савіцкая Тамара Віктараўна (1963)

             Нарадзілася 29.11.1963 г. у в.Ананічы Дзятлаўскага раёна. У 1981 г. скончыла Казлоўшчынскую СШ, затым вучылася ў Гродзенскім медыцынскім вучылішчы па спецыяльнасці  фельчар-лабарант. На працу была накіравана ў Ашмянскую цэнтральную раённую бальніцу ў клініка-дыягнастычную лабараторыю. У 1986 г. удзельнічала ў ліквідацыі наступстваў аварыі на Чарнобыльскай АЭС.

           Працавала ў Ашмянскім раённым цэнтры гігіены і эпідэміялогіі  ў санітарна-гігіенічнай лабараторыі фельчарам-лабарантам, зараз працуе  ў раённай паліклініцы УЗ “Ашмянская цэнтральная раённая бальніца”.

           Вершы Т.Савіцкай увайшлі ў зборнік паэзіі памежжа “Сустрэчы” (Вільнюс, 2013).  З  2012 г. друкуецца ў раённай газеце “Ашмянскі веснік”.

 

 

250 гадоў

Снядэцкі Анджэй (Енджэй)  (1768 – 1838)

            Польскі хімік, урач, асветнік, філосаф. Нарадзіўся  30.11.1768 г. у мястэчку Жнін Гнезненскага ваяводства, цяпер горад у Куяўска-Паморскім ваяводстве, Польшча. Спачатку вучыўся ў мясцовай школе ў Трамчэне, а пасля смерці бацькоў пераехаў у Кракаў   пад   апеку   старэйшага   брата   Яна, які ўжо працаваў выкладчыкам езуіцкай калегіі. У 1787 г. Енджэй закончыў сярэднюю школу ў Кракаве з залатым медалём, які асабіста атрымаў з рук караля Рэчы Паспалітай Станіслава Аўгуста Панятоўскага.

           Пасля заканчэння школы паступіў на матэматычнае аддзяленне Кракаўскай акадэміі, але ў хуткім часе перайшоў на медыцынскае. Прадоўжыў вучобу ў Італіі ў Павійскім універсітэце, абараніў дысертацыю на званне доктара медыцынскіх і філасофскіх навук. Падарожнічаў па краінах Заходняй Еўропы. У 1796 г. А.Снядэцкі наведаў Вену, адкуль быў запрошаны на выкладчыцкую працу ў Віленскі ўніверсітэт.

           У 1797 г. заняў пасаду загадчыка кафедры і прафесара хіміі і фармакалогіі медыцынскага факультэта ўніверсітэта. У 1800 г. ім быў выдадзены падручнік па хіміі “Пачаткі хіміі” – першы падручнік  па гэтым прадмеце на польскай мове.  Ён прызначаўся для навучэнцаў сярэдніх школ і вышэйшых навучальных устаноў Беларусі, Украіны і Літвы і вытрымаў некалькі дзесяткаў выданняў. На медыцынскім факультэце Снядэцкі працаваў да лета 1803 г., потым выкладаў хімію на фізіка-матэматычным факультэце, дзе працаваў да 1822 г.  За гэты час ім была падрыхтавана фундаментальная навуковая праца “Тэорыя арганічных істот”.

           Выкладаючы хімію ва ўніверсітэце, А.Снядэцкі разам са знакамітым вучоным-натуралістам Станіславам Юндзілам аснаваў выданне навуковага часопіса “Дзённік Віленьскі”, дзе на працягу 1805 – 1806 гг. друкаваў сваю працу “Аб фізічным выхаванні дзяцей”. Супрацоўнічаў з іншымі перыядычнымі выданнямі.

           Знясілены напружанай навуковай і выкладчыцкай працай у 1822 г. А.Снядэцкі вымушаны быў па стане здароўя звольніцца з працы ва ўніверсітэце. Да 1826 г. ён займаўся гаспадаркай у сваім памесці Вельбутова  каля Ашмян. Акрамя Вельбутова  Снядэцкаму на Ашмяншчыне належалі яшчэ памесце Раўнаполле, млын і карчма ў Харанжышках.

            Пасля чатырохгадовага адпачынку А.Снядэцкі па запрашэнні кіраўніцтва Віленскага ўніверсітэта ў 1826 г. вярнуўся на выкладчыцкую працу, але цяпер ужо на медыцынскі факультэт на кафедру клінічных захворванняў. Там ён працаваў да 1832 г., аж да закрыцця ўніверсітэта. З 1832 г. па 1836 г. працаваў прафесарам Медыка-хірургічнай акадэміі, адкрытай на базе медыцынскага факультэта пасля закрыцця ўніверсітэта.

           12 мая 1838 г. Анджэй Снядэцкі пасля доўгай і працяглай хваробы памёр. Пахаваны на могілках у в.Гароднікі Ашмянскага раёна каля былога свайго маёнтка. Пасля смерці  яго памесці перайшлі па спадчыне дочкам Марыі, Зофіі і сыну Юзафу. На магіле А.Снядэцкага ў Гародніках у1839 г. быў пастаўлены помнік па заказе сына.

           Стараннямі зяця М.Балінскага творчая спадчына А.Снядэцкага была выдадзена ў 6 тамах з прадмовай збіральніка, што дае нам магчымасць блізка пазнаёміцца з асноўнымі кірункамі навуковай дзейнасці вучонага і яе вынікамі.

 

Снежань

 

140 гадоў

Зязюля Андрэй (1878 – 1921)

(сапраўднае Астрамовіч Аляксандр Сцяпанавіч)

        Беларускі паэт, каталіцкі святар.  Нарадзіўся 7.12.1878 г. у в.Навасяды Ашмянскага раёна. Закончыў Ашмянскае павятовае вучылішча. Служыў у арміі. У 1905 – 1910 гг. вучыўся ў каталіцкай духоўнай семінарыі ў Пецярбургу, дзе адбылося     яго   далучэнне     да     беларускай    нацыянальнай     ідэі.    Служыў ксяндзом у мястэчках Трабы Іўеўскага раёна (тут пачаў гаварыць касцельныя казанні па-беларуску), Ракаў, Новы Свержань, Смілавічы, Сянно і інш.  Праследаваўся касцельнымі ўладамі за прыхільнасць да роднага слова, 2 гады быў без парафіі. Актыўна ўдзельнічаў у грамадскім жыцці Беларусі. Адзін з арганізатараў і ўдзельнікаў з’езда беларускага каталіцкага духавенства ў Мінску (1917).

Друкаваў вершы з 1909 г. у газетах “Наша ніва”,  “Беларус”, “Крыніца”, “Светач”, “Беларускае жыццё”. Выдаў зборнік паэзіі “З роднага загону” (Вільня, 1913, 2-е дапоўненае выданне, 1931), паэмы  “Слова праўды аб мове і долі беларуса” (Прага, 1917) і “Аленчына вяселле” (Вільня, 1923). Збіраў народныя песні, якія разам з запісамі А.Грыневіча склалі зборнік “Беларускія песні з нотамі” (т.2, 1912). Аўтар беларускага рэлігійнага гімна “Божа, што калісь народы…”. Творчасць А.Зязюлі прасякнута хрысціянскім светапоглядам. У ёй дамінуе патрыятычная, грамадзянская тэма, ідэя адраджэння Беларусі, вера ў яе лепшую будучыню.

          Апошні год свайго жыцця працаваў у мястэчку Сянно Віцебскай вобласці. Памёр 17 студзеня 1921 г. Пахаваны на мясцовых могілках.